Türkiye yeşil üniversiteleriyle, sıfır atıkla sürdürülebilir kampüsler
inşa ediyor
Üniversitelerde, doğal kaynaklardan elde edilen enerjinin tasarruflu
kullanımından arıtılmış su teminine, çevre dostu ve sürdürülebilir
uygulamalardan sıfır atık çalışmalarına kadar birçok iklim dostu proje
ve uygulama hayata geçiriliyor
Türkiye genelinde 62 üniversitede yenilenebilir kaynaklardan bir yılda
77 GW-saat elektrik enerjisi üretildi
33 üniversite, dönüştürülen veya arıtılmış kaynaklardan elde ettiği
suyla toplam tüketimin yüzde 16’sını karşıladı
45 üniversite, su tasarrufu için toplam 25 milyon TL yatırım yaptı
Yükseköğretim Kurulu Başkanı Erol Özvar: “Yeşil becerilerle donanmış ve
sıfır atık bilincine sahip gençlerimizin, ülkemizin sürdürülebilir
kalkınmasına ve ekonomik gelişimine daha büyük katkı sağlayacağına
inanıyoruz”
29 Mart 2025
Türkiye yeşil üniversiteleriyle, sıfır atıkla sürdürülebilir kampüsler inşa
ediyor. Üniversitelerde, doğal kaynaklardan elde edilen enerjinin
tasarruflu kullanımından arıtılmış su teminine, çevre dostu ve
sürdürülebilir uygulamalardan sıfır atık çalışmalarına kadar birçok iklim
dostu proje ve uygulama hayata geçiriliyor.
Üniversite İzleme ve Değerlendirme Genel Raporu 2024 yılı verilerine göre,
Türkiye genelinde 62 üniversitede yenilenebilir kaynaklardan bir yılda 77
GW-saat elektrik enerjisi üretildi.
Bu kapasitesinin en yüksek olduğu üniversiteler İhsan Doğramacı Bilkent
Üniversitesi, Amasya Üniversitesi, Yüksek İhtisas Üniversitesi, Üsküdar
Üniversitesi ve Sinop Üniversitesi olarak sıralandı.
Enerji verimliliği yatırım oranındaİstanbul Gelişim
Üniversitesi, yenilenebilir enerji kaynaklarının kapasitesinin toplam
tüketime oranında Bayburt Üniversitesi, tüketilen enerji başına enerji
verimliliği yatırımındaBaşkent Üniversitesi çalışmalarıyla
ön plana çıkarken, su tasarrufu yatırımında Boğaziçi Üniversitesi, yıllık
geri kazanılmış su miktarının toplam su tüketimine oranıyla ise İzmir
Yüksek Teknoloji Enstitüsü en ön sırada yer aldı.
Türkiye genelinde 62 üniversitede yenilenebilir elektrik enerjisi
üretiliyor. Bu üniversitelerin yerleşkelerinde tüketilen enerjinin ortalama
yüzde 11’i yenilenebilir kaynaklardan sağlanıyor. Bu alanda en yüksek
değerlerin olduğu ilk beş üniversite; Bayburt Üniversitesi, Karamanoğlu
Mehmetbey Üniversitesi, Sabancı Üniversitesi, Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar
Üniversitesi ve Piri Reis Üniversitesi oldu.
Üniversite İzleme ve Değerlendirme Genel Raporunda, enerji verimliliği
alanında ülke genelinde 77 üniversitede yapılan yatırımların üniversite
başına ortalaması 12 milyon TL, yapılan yatırımların ortalaması ise 554 bin
TL olarak açıklandı. Enerji verimliliği yatırımında en yüksek değere sahip
üniversiteler İstanbul Gelişim Üniversitesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi,
Batman Üniversitesi, İstanbul Beykent Üniversitesi ve Yüksek İhtisas
Üniversitesi oldu.
Tüketilen enerji ve enerji verimliliği yatırım oranlarına da yer verilen
rapora göre Yükseköğretim Kurumlarında, bir yılda tüketilen 1 kW-saat
enerji başına, ortalama 1,4 TL enerji verimliliği yatırımı yapıldı.
Tüketilen enerji başına enerji verimliliği yatırımının en yüksek olduğu
üniversiteler; Başkent Üniversitesi, İstanbul Medipol Üniversitesi, Fırat
Üniversitesi, Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi ve Sivas Bilim ve
Teknoloji Üniversitesi olarak sıralandı.
-Dönüştürülen veya arıtılmış kaynaklardan su temin ediliyor-
Yükseköğretim Kurumlarında dönüştürülen veya arıtılmış kaynaklardan su
temini de yapılıyor. Bu yöntemle 33 üniversite dönüştürülen veya arıtılmış
kaynaklardan elde ettiği suyla toplam tüketimin yüzde 16’sını
karşıladı.Yıllık geri kazanılmış su miktarının toplam su
tüketimine olan oranına göre en yüksek değerlerin olduğu üniversiteler;
İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Sakarya Üniversitesi, İstanbul Teknik
Üniversitesi, Piri Reis Üniversitesi ve Sabancı Üniversitesi oldu.
45 üniversite, su tasarrufu için toplam 25 milyon TL yatırım yaptı. Yapılan
yatırımın ortalaması üniversite başına 550 bin TL olarak gerçekleşti.
Su tasarrufu yatırımı için en yüksek değerlerin olduğu üniversiteler,
Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Beykent Üniversitesi, Hacettepe
Üniversitesi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi ve Başkent Üniversitesi
olarak sıralandı.
Yükseköğretim Kurulu Başkanı Erol Özvar, “Günümüzde dünyada en fazla
tartışılan konular arasında dijital ve yeşil dönüşüm yer almaktadır. Bu
konular Yükseköğretim Kurulunun da daimi gündemi haline gelmiştir.” dedi.
Özvar üniversitelerde sıfır atık konusunda yapılan çalışmalarla ilgili
şunları belirtti: “Üniversitelerimizin doğal kaynaklardan elde edilen
enerjinin tasarruflu kullanımından arıtılmış su teminine, çevre dostu ve
sürdürülebilir uygulamalardan sıfır atık çalışmalarına kadar
geliştirdikleri iklim dostu projeleri yakından takip ediyor, bu yöndeki
çalışmalarını destekliyoruz. Yeşil becerilerle donanmış ve sıfır atık
bilincine sahip gençlerimizin, ülkemizin sürdürülebilir kalkınmasına ve
ekonomik gelişimine daha büyük katkı sağlayacağına inanıyoruz.”
-Üniversitelerin sıfır atık için yürüttüğü çalışmalar-
Üniversitelerde; sürdürülebilirlik, dumansız hava sahası, yeşil alan,
çevreci ve iklim dostu olmak üzere birçok alanda hayata geçirilen
uygulamalar, iklim krizinin sonuçlarını azaltmaya yönelik önemli bir etkiye
sahip. Bu alanda üniversitelerin yaptığı bazı öne çıkan çalışmalar ise şu
şekilde:
Üniversite bünyesinde çevre bilinci oluşturmak için sıfır atık eğitimleri
düzenlenen ve Sıfır Atık Kurulu oluşturulan
Bayburt Üniversitesinde
, çeşitli sosyal medya kampanyalarının yanı sıra, atık azaltma konusunda en
başarılı bireylerin ve birimlerin ödüllendirildiği “Ayın Sıfır Atık
Şampiyonu” uygulaması gerçekleştiriliyor.
Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesinde, atık yönetimi ve
takibi yapılarak tehlikeli atıklar, lisanslı firmalara; tıbbi atıklar ise
sterilizasyon tesisine düzenli olarak teslim ediliyor. Aynı zamanda su
verimliliği çalışmalarıyla da dikkat çeken üniversite, tüm musluklara su
tasarrufu sağlamak amacıyla perlatör monte ederek tasarruf sağlıyor.
Çevre bilincini artırmaya yönelik öğrencilere ve personele “İklim Dostu
Kampüs” eğitimleri verilen Erzurum Teknik Üniversitesinde,
ağaç dikim etkinlikleri de yapılıyor. Aynı zamanda üniversite, Sıfır Atık
Belgesi’ne sahip.
Hacettepe Üniversitesinde “Termos Kampanyası” ile plastik
kullanımının azaltılması ve geri dönüşümün teşvik edilmesi amacıyla,
plastik atık getiren öğrencilere termos bardak hediye ediliyor.
İstanbul Teknik Üniversitesinde “İTÜ Sıfır Atık Kulübü”
kuruldu. Kulübün öne çıkan bazı çalışmaları; elektronik atık bağışı, çevre
için bisiklet turu ve temizlik etkinliği, tekstil atıklarından sanat
atölyesi, teknik geziler, çalıştaylar ve lise öğrencilerine sıfır atık ve
geri dönüşüm eğitimi şeklinde.
Deniz yüzeyindeki atıkları temizleyen, yapay zekâ destekli ve insansız
çalışan “Vatoz” isimli teknenin geliştirilerek, çevre temizliği ve
sürdürülebilirlik alanında önemli bir yeniliğe imza atılan
İzmir Ekonomi Üniversitesinde,
doğa dostu farkındalık eğitimleri de yapılıyor.
Kafkas Üniversitesinde tüm fakülte ve yüksekokullarda,
sıfır atık bilincinin yaygınlaştırılması amacıyla çeşitli eğitim ve
etkinlikler düzenlenirken, Ostim Teknik
Üniversitesinde ise organik atıklara yönelik çevre
dostu bertaraf yöntemleri uygulanıyor.
Sakarya Üniversitesinde atıkların sanata dönüştürülmesi
amacıyla “Atıktan Sanata Dönüşüm” sergileri, sürdürülebilir atık yönetimi
ve organik atıkların kompostlanması için öğrencilere kompost yapımı
eğitimleri düzenleniyor.
Tek kullanımlık plastiklerin kullanımının azaltılmasına ve alternatif
çözümler üretilmesine yönelik çalışmalar yapılan
Süleyman Demirel Üniversitesinde,
festival ve atölyelerle sıfır atık ve geri dönüşüm bilincinin artırılmasına
yönelik etkinlikler gerçekleştiriliyor.
Tunceli Munzur Üniversitesinde, “Atıksız Piknik”
etkinlikleriyle, ambalaj atığı oluşumunun önüne geçiliyor. Aynı zamanda,
elektronik atıklardan stratejik hammaddelerin geri dönüşümü için projeler
geliştirilerek, nadir toprak elementleri ve lityum iyon bataryaların geri
kazanılması için çalışmalar yürütülüyor.
Afyonkarahisar Sağlık Bilimleri Üniversitesinde, üniversitenin toplulukları tarafından “İklim
Turnesi” düzenleniyorken, Aksaray Üniversitesinde kullanım
ömrü dolmuş elektronik cihazlar ve piller için özel ayrıştırma sistemleri
oluşturuldu.
Dokuz Eylül Üniversitesi,
yemekhane atıklarının azaltılması,
“Elektronik Atığa İkinci Hayat Projesi”, kompost üretim çalışmaları,
kağıt tasarrufu projesi, çevre günleri ve takas şenlikleri ve tıbbi
atıkların azaltılması
çalışmalarıyla dikkat çekiyor.
Sıfır Atık Projesi kapsamında Türkiye’de pilot üniversite seçilen
Ege Üniversitesinde ise
mobil atık getirme merkezleri, kompost-mama makinesi, tehlikeli atık
yönetimi uygulamaları ön plana çıkıyor.
İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsünde her yıl kampüste atık
karakterizasyonu çalışması;
İskenderun Teknik Üniversitesinde
ise
sıfır atık koordinatörlüğü ve atık yağ ayrıştırma sistemleri gibi
birçok uygulama bulunuyor.
Kocaeli Sağlık ve Teknoloji Üniversitesinde fosil yakıt
kullanımını azaltmak amacıyla “Hibrit Elektrikli Taşıtlar Bölümü” mevcut.
Sıfır atık ve su tasarrufu eğitimleri verilen üniversitede, çevre ve atık
yönetimi ile ilgili dersler lisansüstü seviyede veriliyor.
Lokman Hekim Üniversitesinde, çevre bilincini artırmak
için personel çocuklarına yönelik çevre temalı resim atölyesi düzenleniyor,
akademik ve idari personelin sıfır atık konusunda bilinçlenmesi için
çalışmalar yürütülüyor.
Orta Doğu Teknik Üniversitesinde ise 2020 yılından
bu yana toplam 906.080 kg atık geri dönüştürüldü.
Üniversite bünyesinde, masa altı çöp kutuları ve kat temizlik
görevlilerinin bireysel atık toplama sorumluluğu kaldırıldı. 635 adet 3’lü
kumbara seti ve 351 kahverengi kumbara (organik atıklar için) kampüs
yerleşkesinde bulunuyor.
Malatya Turgut Özal Üniversitesinde, biyogaz tesislerinden
çıkan atıklar gübre olarak kullanılıyor ve domates yetiştiriciliğinde
biyogaz atığı gübrenin verim ve kaliteye etkisi araştırılıyor.
Üniversite bünyesinde, öğrenci topluluklarının sıfır atık ve geri dönüşüm
çalışmaları ise dikkat çekiyor. Üniversite öğrencileri; “Zamanın İzlerine
Yolculuk Topluluğu- Işıltılı Atıklar Projesi” ile cam atıkları geri
dönüştürerek sanatsal ve işlevsel ürünlere dönüştürüyor, “Ekoloji ve Sanat
Topluluğu- Atıktan Sanata: Tekstil Atıklarının Estetiği Projesi” ile
tekstil atıklarını değerlendirerek sanat eserlerine dönüştürüyor, “Resim
Topluluğu- Sürdürülebilirlik Kapsamında Sanat Projesi” ile de bireysel
tüketim alışkanlıkları ve atık üretimi konusunda bireysel farkındalığı
artırıyor.
“Her Pil Bir Fidan Kampanyası” yürütülen
Düzce Üniversitesinde
Sıfır Atık Şenliği kapsamında "Gelecek İçin Küçük Adımlar" bilgi yarışması
gibi çeşitli etkinlikler düzenleniyor. Aynı zamanda üniversite tarafından
son 4 yılda 19,4 ton atık geri dönüştürüldü.
Kastamonu Üniversitesinde, “Dijital 3B Orman Haritalama ve
Envanter Çalışmaları”, Gebze Teknik Üniversitesinde ise
“Güneş Işığı ile Atık Su Arıtımı ve Yeşil Hidrojen Üretimi” ve plastik
atıkları biyoteknolojik yöntemlerle parçalama gibi pek çok çalışma hayata
geçiriliyor.
Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji
Üniversitesinde öğrencilere ve akademisyenlere yönelik sıfır atık
eğitimleri veriliyor ve kampüs içerisinde atıkların dönüştürülmesi,
depozito yönetimi işlemleri için çeşitli malzemeler bulunuyor.
Karbon ve Su Ayak İzi Sertifikası’na sahip
Abdullah Gül Üniversitesinde
somut çıktısı olan birçok projenin yanı sıra evsel, hayvansal ve diğer atık
malzemelerden geri dönüştürülüp üretilen eserlerin sergilendiği etkinlikler
yapılıyor.
Kırıkkale Üniversitesinde kampüs ile fakülte ve meslek
yüksekokulları çevresindeki atıkların toplandığı “Daha Temiz, Daha
Sürdürülebilir, Daha Yeşil Bir Kampüs İçin Tüm Üniversitemiz Sıfır Atık
Etkinliğinde El Ele” programı gerçekleştiriliyor.
Atık suların arıtılması için kampüs bünyesinde biyolojik atık su arıtma
tesisi bulunan Yeditepe Üniversitesinde, kullanılan
yıllık toplam su miktarının yüzde 30’una yakını arıtılıyor ve geri
dönüşümlü su olarak yeşil alan sulamasında ve tuvalet sisteminde
kullanılıyor.
Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesinde ise üniversite
anaokulu öğrencilerinin de katılımıyla düzenlenen etkinliklerde, atıklardan
yapılan oyuncaklar ve müzik aletleri sergilenerek, erken yaşta farkındalık
kazanılması sağlanıyor.