Yeşilin ve geri dönüşümün adresi üniversiteler karbon ayak izlerini
azaltıyor
Yükseköğretim Kurulunun “İklim Dostu Kampüs” projesiyle desteklediği
üniversiteler, çevrenin korunması ve çevre bilincinin oluşturulmasına
yönelik çalışmalarının yanı sıra geliştirdikleri bilimsel projeler ve
uygulamalarla ekolojik sisteme katkı sağlıyor
Yeşil Üniversite Endeksi’nde Türkiye’den 81 üniversite dünyada ilk bin
içinde yer alırken, yeşil çevre ile ilgili pek çok etkinliğin yanı sıra
kendi temiz enerjilerini üreterek, atıkların geri dönüşümü sağlayarak
karbon ayak izlerinin azaltılmasına ve ekolojik sistem oluşturulmasına
öncülük ediyor
Yükseköğretim Kurulu Başkanı Özvar: “İnsanlığın ortak meselesi olan
çevre sorunlarına karşı tüm paydaşların katılımıyla tedbir almalıyız.
Sürdürülebilir, enerji verimli, doğayla uyumlu ve çevre dostu kampüsler
oluşturulmasına yönelik çalışmalar devam ediyor."
Yükseköğretim Kurulu, Türkiye Çevre Haftası ve Dünya Çevre Günü’ne özel
olarak logosunu yeşile dönüştürdü.
Yükseköğretim Kurulunun “Sürdürülebilir ve İklim Dostu Kampüs Projesi” ile
teşvik ettiği üniversiteler, başta ağaçlandırma çalışmaları olmak üzere
yürüttükleri pek çok etkinlik, uygulama ve bilimsel projelerle hem “karbon
ayak izinin” azaltılmasına hem sürdürülebilir bir sistem oluşturulmasına
öncülük yapıyor.
Yükseköğretim Kurulu Başkanı Erol Özvar 5 Haziran Dünya Çevre Günü
dolayısıyla yaptığı açıklamada, iklim değişikliğiyle ortaya çıkan sorunlara
işaret etti. Kuraklık, sel, su kıtlığı gibi sorunların tüm dünyayı
etkilediğini ifade eden Özvar, insanlığın ortak meselesi olan bu sorunlara
karşı tüm paydaşların katılımıyla tedbir alınmasının önem taşıdığını
vurguladı.
Özvar, sürdürülebilir, enerji verimli, doğayla uyumlu ve çevre dostu
kampüsler oluşturulmasına yönelik çalışmaların devam ettiğini ayrıca
üniversitelerde enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji
uygulamalarının artırılmasını da teşvik ettiklerini belirtti.
Bu çerçevede üniversitelerde yürütülecek çalışmaların ayrı bir önemi
bulunduğunu ifade eden Özvar, “Üniversitelerimizin sürdürülebilir bir yaşam
için katkı sunacak kapasiteleri vardır. Hem araştırmalar ve projelerle hem
de eğitim yoluyla bu sorunlarla mücadele etme konusunda büyük rol
oynamaktadırlar. İklim değişikliğinin olumsuz sonuçlarına yönelik atılacak
adımları son derece önemsiyoruz.” diye konuştu.
Yükseköğretim Kurulu, daha çevreci, daha temiz, daha yeşil bir Türkiye
hedefine dikkat çekmek ve bu konuda farkındalık oluşturmak amacıyla Türkiye
Çevre Haftası ve Dünya Çevre Günü’ne özel olarak logosunu yeşile
dönüştürdü.
11 pilot üniversitede çalışmalar yürütülüyor
Türkiye’de üniversitelerin çoğunluğunun kampüslerinde güneş enerjisi
sistemi bulunuyor. Kendi enerjisini üreten üniversiteler sensörlü
aydınlatma, tasarruflu ampul, bina yalıtımı, ortam sıcaklığı kontrolü gibi
uygulamalarla enerji tüketimini de minimum düzeyde tutuyor. Ayrıca, pek çok
üniversitede ‘Sıfır Atık’ kampanyası ile atıkların geri dönüştürülerek
kullanılmasını sağlayan kompost üretim tesisleri bulunuyor.
Yükseköğretim alanında iklim değişikliği ve çevreyle ilgili farklı
alanlarda çalışmalar yürütülüyor. Bunların başında Yükseköğretim Kurulunda
4 Ekim 2022’de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Enerji
ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile imzalanan "Sürdürülebilir ve İklim Dostu
Kampüs Oluşturulması Alanında İş Birliği Protokolü" kapsamındaki çalışmalar
geliyor. Protokol kapsamında iklim değişikliğinin olumsuz sonuçlarıyla
mücadele amacıyla pilot olarak belirlenen Bartın Üniversitesi, Ege
Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, İstanbul Teknik
Üniversitesi, Karabük Üniversitesi, Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi,
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi, Van Yüzüncü Yıl
Üniversitesi ve Yıldız Teknik Üniversitesinde çalışmalar yürütülüyor.
Çevre konusunda “ihtisas üniversitesi” olarak belirlenen Düzce
Üniversitesinde çalışmalar bilimsel çerçevede yapılıyor.
Sürdürülebilirlik ve çevre bilinci konusunda uluslararası bir platform olan
ve “dünyanın en yeşil üniversitelerini” belirleyen Yeşil Üniversite
Endeksinde (Green Metric) 2022 verilerine göre Türkiye’den 81 üniversite
dünyada ilk bin üniversite arasında yer alıyor.
Üniversitelerin çevreyle ilgili uygulama ve projeleri
Türkiye’de her bir üniversite deprem bölgesi atıklarının çevreye zararsız
bir şekilde imhası, plastik kullanımının azaltılması, atıkların türlerine
göre ayrıştırılması, çevre kirliliğinin önlenmesiyle ilgili yaptığı birçok
etkinliğin yanı sıra proje ve uygulamalarıyla da dikkati çekiyor. Bu proje
ve uygulamalardan bazıları şöyle:
• Dokuz Eylül Üniversitesi Kahramanmaraş merkezli depremlerin
ardından yıkıntı atıklarının ortadan kaldırılması, bertaraf edilmesi ve
yönetilmesi konusunda çalışmalar yürüttü. Dokuz Eylül Üniversitesinde
kurulan Sürdürülebilirlik Ofisi üniversitenin alan kullanımı, enerji
tüketimi, atık ve su yönetimi, ulaşım, eğitim ve araştırma konularındaki
faaliyetleri izliyor, geliştirilmesi amacıyla çalışmalar yapıyor.
• ODTÜ fakülte ve yurt binalarına çatı tipi güneş enerji
santralleri kurdu. Karbon ayak izini azaltmak amacıyla kampüsün muhtelif
yerlerine güneş enerjisi ile çalışan şarj üniteli banklar yerleştirildi.
Merkezi ısıtma sistemleri ve lokal kazanları için oluşturulan bilgisayarlı
izleme, kontrol ve otomasyon sisteminin vasıtasıyla doğal gaz kullanımında
yıllık yüzde 50’ye yakın tasarruf sağlanıyor.
• Marmara Üniversitesi Recep Tayyip Erdoğan Külliyesi kendi temiz
enerjisini üretiyor. Yağmur sularını arıtıp kullanıyor. Geleceğin yeşil
kampüslerine örnek olan Külliye sıfır atık üretiyor.
• Dünyanın en yeşil 431. kampüsüne sahip Selçuk Üniversitesi,
seralarında yıllık ortalama 65 bin bitki üretiyor. Yaklaşık 20 çeşit bitki,
Alaeddin Keykubat Yerleşkesi’nde değerlendiriliyor. Üniversite, yerleşkede
değerlendirilmek üzere karbon salınımını en aza indiren 7 adet elektrikli
aracı hizmete sundu.
• Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Yenilenebilir Enerji ve
İklim Değişikliği Kulübünce temiz enerji araştırmalarını destekleyici
laboratuvar ve fabrika gezileri düzenleniyor.
• Hitit Üniversitesinde "Yenilenebilen Biyokütlelerden Selüloz ve
Grafen Katkılı PLA Biyoplastiklerinin Üretimi Projesi" kapsamında
kanserojen olmayan ve doğada çözünebilen plastik malzeme geliştirildi.
• Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi, yerleşkenin bütün
elektrik ihtiyacını karşılayacak Güneş Enerji Santrali kuruyor.
• Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Çaycuma Gıda-Tarım MYO
Kampüsünde meyve, sebze, tıbbi aromatik ve süs bitkilerinden oluşan
“Yenilebilir peyzaj bahçesi” ile “Kampüs bostanı” oluşturuldu.
• Sürdürülebilirlik üzerine özel web sayfası ve logo hazırlayan
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa sürdürülebilirlik faaliyetlerinin
planlanması, üniversite genelinde uygulanırlığının takip edilerek
paydaşlarla iletişim halinde güncellenmesini koordine etmek üzere
sürdürülebilirlik komisyonu sürdürülebilirlik araştırma grubu kurdu.
• Nuh Naci Yazgan Üniversitesinde Türkiye Omirilik Felçlileri
Derneğinin plastik kapak projesine destek verildi.
• Eskişehir Teknik Üniversitesi (ESTÜ) ilkokul çağındaki
çocukların çevre bilincinin artırılması amacıyla “Geleceğin Yeşil
Yakalıları” projesini başlattı.
• Yozgat Bozok Üniversitesi "su hasadı" ile kuraklığa karşı tedbir
alıyor. Üniversite yerleşkesinde yaz aylarında kuraklığın etkisini en aza
indirmek amacıyla oluşturulan havuz ve suni göletler "su hasadı" ile
dolduruluyor.
• Giresun Üniversitesi Çevre Sorunları, Temiz Üretim Uygulama ve
Araştırma Merkezince öğrencilere yönelik “Ekolojik Okuryazarlık Eğitimleri”
düzenlendi.
• İskenderun Teknik Üniversitesi bünyesinde İklim Değişikliği
Uygulama ve Araştırma Merkezi kuruldu.
• Haliç Üniversitesinin ev sahipliğinde 14-16 Haziran 2023
tarihlerinde “Uluslararası Küresel Isınma Konferansı” düzenlenecek.
• Bartın Üniversitesi öncülüğünde iklim değişikliğine ilişkin
sürdürülen proje kapsamında, Türkiye’nin su kıtlığı ve arazi tahribatı
haritası hazırlandı. Üniversitenin iklim değişikliğiyle birlikte yaşanan
sel ve kuraklık risklerinin azaltılmasını hedeflediği projesi, Birleşmiş
Milletler Kalkınma Programı kapsamında destekleniyor. Ayrıca kâğıt üretimi
sırasında açığa çıkan atık çözeltilerin değerli kimyasallara dönüştürülerek
ekonomiye kazandırılmasına ilişkin proje yürütülüyor.
• Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesinde, İç Anadolu
bozkır ekosisteminden Karadeniz ekosistemine geçiş kuşağında yer alan
Araştırma ve Uygulama Ormanı bulunuyor. İklim değişikliği sonuçlarından
etkileneceği öngörülen orman, bulunduğu konum dolayısıyla bilimsel
çalışmalara katkı sağlıyor.
• Yükseköğretim Kurulunun “İklim Dostu Kampüs” projesinde pilot
olarak yer alan Karabük Üniversitesinde iklim ve çevreyle ilgili çalışmalar
bilimsel ve sistematik şekilde yürüyor. Kâğıt tüketimini azaltmak amacıyla
dijital ve elektronik imzalı belge ve formlar kullanılıyor, yemekhanelerde
çöpe atılan yemek miktarının en aza indirilmesine yönelik tedbirler
uygulanıyor, atık yağlar mevzuata uygun toplanıyor, elektronik atıklar
güvenli şekilde bertaraf ediliyor.
• Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Balıkesir Üniversitesi ve
Güney Marmara Kalkınma Ajansı iş birliği ile yürütülen Yenilenebilir
Gençlik Enerjisi Avrupa Birliği Projesi kapsamında yenilenebilir enerji
alanlarında (rüzgâr, güneş ve biyogaz) eğitim ve uygulama laboratuvarları
kuruldu.
• İklim Krizi Farkındalığı üzerine web sitesi oluşturan Kapadokya
Üniversitesi, youtube kanalı üzerinden de sürdürebilirlik konusunda
farkındalık oluşturmak amacıyla canlı yayınlar yapıyor
• Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesinde Kompost Üretim Tesisi
bulunuyor. Kampüs içerisinde yer alan Tarım Lisesi ile iş birliğiyle
çalıştırılan makinadan yılda 60 ton kompost elde edilerek, kampüs yeşil
alanlarında gübre olarak kullanılıyor. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesinin
“Enerji Depolama” alanında uzmanlaşan üniversite unvanı bulunuyor.
• İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Rüzgâr Enerjisi Meteorolojisi
ve Çevresel Uygulama ve Araştırma Merkezi kuruldu. Merkez, Türkiye’deki
kurulu rüzgâr santrali gücünün yarısından fazlasının merkezi İzmir’de milli
ve bağımsız bir test ve analiz merkezi olarak hizmet verecek.
• Başkent Üniversitesi Yerleşkesinde tüm öğrencilere, akademik ve
idari personele ücretsiz bisiklet hizmeti veriliyor. Ayrıca scooter
istasyonları kurularak kullanımı teşvik ediliyor. Yerleşkede güneş enerjili
şarj istasyonları bulunuyor.
• Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Bölümü
Öğretim Görevlisi Rüçhan Keçeci, 15 yıldır üniversitedeki atölyesinde
doğadaki atık metal ve demirlerden heykel, masa, sandalye, bank ve
birbirinden farklı 3 boyutlu tasarımlar yapıyor.
• Antalya Bilim Üniversitesi kampüsümüzde ücretsiz bisiklet
kullanımı hizmeti sağlanıyor. Üniversitede sürdürülebilirlik ile ilgili 42
adet ders bulunuyor.
• Bursa Uludağ Üniversitesi Sürdürülebilir Kampüs Koordinatörlüğü
tarafından gerçekleştirilen Elektrikli ve Elektronik Atık Toplama Günü
etkinliği düzenlendi.
• Gümüşhane Üniversitesinde “Kampüs Yerleşimi ve Altyapı”, “Enerji
ve İklim Değişikliği”, “Atık Yönetimi”, “Su Yönetimi”, “Ulaşım ve Eğitim”
başlıkları altında da faaliyetler yürütülüyor.
• Çukurova Üniversitesinde Manavbank Projesi ile marketlerden,
gönüllülerden ve semt pazarlarından alınan sebze ve meyveler, kurulan
stantta öğrencilere ücretsiz dağıtılıyor.
• Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi, toplanan atık yağların
sabun ve biyodizele dönüştürülmesi ile ilgili çalışmalar yürüttü. Sabunlar,
Müzik Topluluğunun bir etkinliğinden sonra katılımcılara dağıtıldı.
• Pamukkale Üniversitesinde dijital teknolojiyi ve eğitim
materyalleri geliştirmeyi ve kullanmayı hedefleyen “Dijital Çiftçi” ve
“Future Bio” projeleri geliştirildi.
• Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) “Atık Lastik Kauçukları ve
Kenevirden Mamul Bir Kompozit Malzeme ve Bunun Üretim Yöntemi” projesi ile
8. İstanbul Uluslararası Buluş Fuarı’nda gümüş madalya kazandı. Sulama
Yöntemi ve Bitki Su Tüketimi sistemi ile tarımsal sulamada israfı en aza
indirmeyi hedefleyen OMÜ’nün Tanyeli Roket Takımı ise havadaki nemden su
üreten makine imal ederek önemli bir tasarıma imza attı.
• Hacettepe Üniversitesi Beytepe Alışveriş Merkezi önünde 5
Haziran 2023 Pazartesi günü rektör Prof. Dr. Mehmet Cahit Güran’ın da
katılımıyla çöp toplama etkinliği düzenlenecek.
• Biruni Üniversitesi İklim ve Enerji Topluluğu Adalar’da 4
Haziran 2023 günü (bugün) çevreye bırakılan çöpleri toplamak üzere etkinlik
düzenledi.
• Sürdürülebilirlik alanında 16 adet sıfır atık belgesi kazanan
Kastamonu Üniversitesi orman yönetimi, rehabilitasyon projeleri, erozyon
kontrolü, su kaynakları yönetimi ve biyolojik çeşitlilik araştırmaları
yapıyor.
• Sıfır Atık En İyi Uygulama Ödülü sahibi Niğde Ömer Halisdemir
Üniversitesi, Yeşil Enerji kapsamında yürüttüğü doğa dostu enerji üretme
çalışmalarıyla yerleşkesinin aydınlatmasını hidrojen enerjisi sistemiyle
sağlıyor.
• Afyonkarahisar Sağlık Bilimleri Üniversitesi (AFSÜ) katma değeri
yüksek ağaçsı, çalımsı ve otsu bitkilerin plantasyonu için 100 dekarlık
“AFSÜ Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Ar-Ge Ormanı” oluşturdu.
• Sivas Cumhuriyet Üniversitesinde atık ürünler kullanılarak
düzenlenen Atma Sanata Dönüştür sergisinde kullanılan bütün malzemeler atık
ürünler kullanılarak tasarlandı.
• İstanbul Medeniyet Üniversitesi 1. Derece
doğal sit alanı
olarak tescillenerek, koruma alanıilan edilen Validebağ
Korusu’ndaki canlı türlerini gözlemlemek; alandaki biyoçeşitliliği ve
değişimini kayıt altına almak üzere BioBlitz çalışmaları yürütüyor.